شیخ مرتضی انصاری با نام کامل شیخ مرتضی انصاری شوشتری (۱۲۱۴-۱۲۸۱ق)، ملقب به شیخ اعظم و خاتم‌الفقها و المجتهدین و معروف به شیخ انصاری، یکی از نامورترین و پرآوازه‌ترین فقیهان شیعه و مراجع تقلید و یکی از محقق‌ترین چهره‌های علمی و فقهی در قرن سیزدهم قمری که بعد از صاحب جواهر، مرجعیت عامه یافت.

شیخ مرتضی انصاری شوشتری ، نسب شیخ انصاری به جابر بن عبداللّه انصاری صحابی نامدار پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌رسد.

او در کربلا، اصفهان، نجف و دیگر شهرها نزد بزرگانی چون عمویش شیخ حسن انصاری، سید محمد مجاهد، شریف العلماء مازندرانی، موسی‌ کاشف‌الغطاء، سید محمدباقر شفتی رشتی، ملا احمد نراقی، علی کاشف‌الغطاء و صاحب جواهر علوم اسلامی را فرا گرفت و در جوانی به درجه اجتهاد رسید.

او نظریات ابتکاری و ابداعی بی‌شماری در فقه و اصول به وجود آورد و آغازگر و پایه‌گذار اصول نوینی در فقه و اصول بود که توانست اصول و فقه را به مرحله جدیدی وارد کند. وی با روش متین و مستحکم، اصول اخباری‌گری رایج آن روز را کنار زد و مسیر اجتهاد را روشن و مبرهن نمود.

شیخ انصاری بعد از صاحب جواهر و به درخواست ایشان مرجعیت شیعیان را بر عهده گرفت. او شاگردان بسیاری را تربیت کرد که بیش‌تر آنها از مجتهدان و عالمان معروف شیعه در میانه قرن سیزدهم تا اوایل قرن چهاردهم بودند.

از شیخ انصاری تالیفات بسیاری برجای مانده و کتاب المکاسب و فرائد الاصول از آثار مهم ایشان است که سال‌ها در حوزه‌های علمیه تدریس می‌شود.