علی بن حسین بغدادی

در این بخش از شخصیت های مذهبی به زندگی علی بن حسین بغدادی مشهور به سید مرتضی می بردازیم:

مشهور به «سید مرتضی» در سال ٣۵۵ قمری در بغداد متولد شد.

همۀ تذکره نویسان در باب لقب و کنیۀ اصلی این دانشمند اتفاق نظر دارند.

نام وی «علی»، لقب او «مرتضی» و کنیه اش «ابوالقاسم» است.

القاب دیگری هم مانند «الاجل» «ذی المجدین» و «علم الهدی» برای ایشان ذکر شده است.

یکی دیگر از القاب سید مرتضی «ثمانینی» بود؛ علت ملقب شدن وی به ثمانینی آن بوده است که بسیاری از مسائلی مربوط به او، حول عدد ٨٠ دور می زده است. سیدمرتضی مالک ٨٠ قریه و ٨٠ هزار جلد کتاب بوده و حدود ٨٠ سال عمر کرده است.
پدر سید مرتضی، «حسین بن احمد» نام داشت.

وی بارها به عنوان نقابت و سرپرستی علویان انتخاب شد. مادر ایشان دختر بافضیلت «حسین بن احمد علوی»، معروف به داعی صغیر، بود.
این بانو «فاطمه» نام داشت و بنا به گفتۀ برخی دانشمندان، شیخ مفید کتاب احکام النساء را به خاطر این بانو نوشته است.

همچنین سید مرتضی برادر «سید رضی»، جمع آورندۀ نهج البلاغه است.

بدون تردید سیدمرتضی یکی از پرکارترین علمای امامیه محسوب می شود.

ایشان عمر طولانی ٨١ سالۀ خود را صرف علم و همچنین رسیدگی به امورشیعیان کرده است.

سید مرتضی از سال ۴١٣ قمری، سال وفات شیخ مفید، تا سال ۴٣۶ قمری، سال وفات خودش، مرجعیت شیعه را برعهده داشت و در نهایت پس از عمری فعالیت و خدمت به اسلام، در بغداد وفات یافت.

سید مرتضی تا آن زمان که خود بر فراز کرسی استادی تکیه زد، در نزد شماری از پاکان عصر خویش برای فراگیری علوم دینی بهره ها برد.

اولین استاد سید مرتضی در یادگیری علوم، پدرش بود

البته ایشان بیشتر از اینکه به عنوان یک شخصیت علمی شناخته شود، یک شخصیت سیاسی بود.

پدر سید مرتضی صاحب منصب نقابت و نظارت دیوان مظالم و سرپرستی حجاج بود که در واقع سه منصب مهم آن زمان بوده است.

شیخ مفید

(متوفی، ۴١٣ ه) در شکل گیری شخصیت علمی و معنوی سید مرتضی نقشی اساسی داشت.

گویند هنگامی که سیدمرتضی و برادرش سیدرضی کودک بودند، مادر ایشان آن ها را برای تحصیل نزد شیخ مفید برد.

شیخ مفید از علمای بزرگ مذهب امامیه است که علاوه بر عهده داری مسئولیت های اجتماعی و تربیت شاگردان ممتاز، تألیفات فراوانی از خویش به یادگار گذاشت.

شیخ صدوق

(متوفی ٣٨١ ه) از دیگر اساتید به نام و تأثیرگذار سیدمرتضی است.

بزرگی شخصیت صدوق آن چنان است که دانشمندان معروف اسلامی، اعم از شیعه و سنی، هرجا به نام وی رسیده اند، زبان به مدح او گشوده و او را به بزرگی یاد کرده اند.

خود سیدمرتضی نیز شاگردان زیادی تربیت و به دنیای اسلام تقدیم کرد:
شیخ الطائفه طوسی (متوفی ۴۶٠ ه)، ٢٨ سال ملازم و مصاحب سید بوده است.

از کتب مهم وی می توان به خلاف و امالی اشاره کرد.

ایشان بعد از وفات سیدمرتضی، جانشین وی شد و در سال ۴۶٠ (ه. ق) پس از تأسیس حوزۀ نجف درگذشت.
سلار دیلمی (متوفی ۴۴٨ یا ۴۶٣ ه) اهل طبرستان است و در حضور سید کسب دانش کرد.

او نایب استاد خود در تدریس بوده و در مواقع لازم به جای سیدمرتضی تدریس می کرد. کتب متعددی از او به جا مانده است.

از جمله پس از آنکه ابوالحسن بصری کتابی بر رد شافی سیدمرتضی نوشت، سلار کتاب او را با نوشتن کتاب مشروحی رد کرد. کتاب دیگر او المراسم العلویه است که یک دورۀ مختصر فقه شیعه و مشتمل بر عادات و معاملات است.