جهانی شدن به چه معنایی است؟

در این بخش از شبهات و سوالات مهدوی به مبحث جهانی شدن و ریشه های آن و جهانی شدن از دیدگاه اسلام می پردازیم:

به نظر می رسد با همه تعاریفی که از جهانی شدن ارائه شده، تاکنون تعریف روشن و جامعی از آن ارائه نشده است.زیرا:

اولا: این پدیده هنوز به حد تکامل نهایی خود نرسیده است.
ثانیا:هر کسی در مقام تعریف، بُعدی از ابعاد آن را بازگو کرده است. در عین حال به برخی از تعاریف اشاره می کنیم:

۱.برخی جهانی شدن را فرایندی اجتماعی می دانند که در آن قید و بندهای جغرافیایی که بر روابط اجتماعی و فرهنگی سایه افکنده است از بین می رود. کشور های در حال توسعه و سازمان جهانی تجارت.
۲.برخی دیگر جهانی شدن را به معنای تشدید روابط اجتماعی در سرتاسر جهان می دانند که مکان های دور از هم را چنان به هم مرتبط می سازد که اتفاقات هر محل، زاده حوادثی است که کیلومترها دورتر به وقوع می پیوندد.
۳. هاروی، جهانی شدن را در بردارنده دو مفهوم فشردگی زمان و مکان و کاهش فاصله ها تلقی می کند.

ریشه های تاریخی جهانی شدن از چه زمانی است؟

ریشه های تاریخی جهانی شدن را می توان به عمق تاریخ بشر مربوط دانست.
طبق نظر جامعه شناسان و باستان شناسان زندگی های محدود خانوادگی و انفرادی در جنگل ها و غارها و پناهگاه ها شروع شده و به تدریج به جمعیت های عشیره ای و اجتماعات محدود در کنار چشمه ها و رودخانه ها تبدیل شده، بعدا تبدیل به روستاها و واحدهای کوچک شده اند و سپس شهرها تشکیل شده و از شهرها به تدریج کشورها و دولت ها پدید آمده اند.

بنابراین، در مجموع، زندگی بشر به سوی جهانی شدن در حرکت است.
یعنی هر چه که به پیش می رویم تفرقه ها کم و تجمع ها زیاد می شود البته این حرکت در قرون اخیر سرعت بیشتر به خود گرفته است،

و با بهره گیری از وسایل جدید ارتباط جمعی حرکت به سوی جهانی شدن شتاب بیشتری خواهد گرفت.

غربی ها از جهانی شدن چه اهدافی را دنبال می کنند؟

به نظر می رسد با سه وجه مهم و اساسی و گاهی متمایز از هم روبه رو هستیم که به اشتباه یا تسامح به هر سه عنوان جهانی شدن اطلاق می گردد:

. ۱.فرایند طبیعی و تدریجی جهانی شدن
. ۲.جهانی سازی غربی
. ۳.جهانی سازی آمریکایی

جهانی شدن گر چه یک روند و حرکت تدریجی طبیعی و تکاملی را طی کرده و در عصر جدید به مراحل بالایی از بالندگی و شکوفایی علمی، اقتصادی و تکنولوژی دست یافته است،

ولی همین روند طبیعی در حرکت رو به رشد و تکاملی خود شاهد دست اندازی و دخل و تصرف قدرت های اقتصادی و سیاسی بزرگ بوده و در بعضی موارد در خدمت منافع و آمال آنها قرار گرفته است، که از آن به جهانی کردن تعبیر می شود.

به عبارت روشن تر قدرت های پیشرفته غربی و صاحبان شرکت های بزرگ اقتصادی و تجاری و غیره. این روند را در خدمت منافع خود گرفته و به نوعی خود را بر این فرایند طبیعی تحمیل کرده و حتی در مسیر حرکت آن انحراف ایجاد کرده اند.

پروژه جهانی سازی آمریکایی دقیقا همان آمریکایی سازی و تحت سلطه قرار دادن کل جهان از سوی آمریکا است و امری کاملا متمایز با روند جهانی شدن است.

پس در حقیقت بین جهانی شدن طبیعی و جهانی کردن غربی با جهانی سازی آمریکایی فرق فاحشی است.

جهانی کردن اقتصاد به دنبال تحول عمیق سرمایه داری و حاکمیت نظام سلطه و مبادله نامتوازن صورت می پذیرد. این پروژه، اوج پیروزی سرمایه داری جهانی و حاکم شدن رقابت بی قید و شرط در سراسر جهان است.

جهانی سازی آمریکایی در زمینه نظامی، سیاسی و حتی اقتصادی پروژه ای است که ناشی از سیاست ها و استراتژی های کلان ایالات متحده آمریکا است. به عبارت دیگر جهانی سازی همان آمریکایی سازی است.

جهانی شدن چه جنبه های منفی دارد؟

جهانی شدن به رغم آنکه یک روند و حرکت تدریجی طبیعی و تکاملی را طی کرده و در عصر جدید به مراحل بالایی از بالندگی و شکوفایی علمی، اقتصادی و تکنولوژی دست یافته است، ولی در عین حال آثار منفی نیز در پی داشته است که می توان به برخی از آنها اشاره کرد:

۱. نبود رهبری واحد و تأثیرگذار در عرصه بین الملل و فزونی رقابت ها و ستیزه جویی ها.
۲. ترویج فساد و بی بند باری، فحشا و فرهنگ منحط غربی و از بین رفتن آموزه های اخلاقی و معنوی در پرتو این فرآیند.
۳. به وجود آمدن نابرابری های اقتصادی در برخی از کشورها.
۴. افزوده شدن بر معضل بیکاری به جهت رشد سریع فن آوری و مکانیکی شدن بسیاری از امور زندگی.
۵. جهانی شدن جرایم و خلاف ها از قبیل قاچاق مواد مخدر، قاچاق زنان و کودکان و… و نیز شیوع بیماری هایی از قبیل ایدز و… .
۶. تسلط فرهنگ غربی بر دیگر فرهنگ ها به شکل تلاش برای مسخ کردن هویت فرهنگی ملت های دیگر و مطرح کردن فرهنگ غربی به عنوان جایگزین.

آیا در منابع دینی به جهانی شدن اشاره شده است؟

در قرآن کریم و روایات اسلامی به موضوع جهانی شدن و جهانی سازی اشاره شده است، هر چند معنا و مفهومی را که اسلام از این دو واژه ارائه می دهد یا معنا و مفهوم غربی و غیر اسلامی آن متفاوت است.

ولی در عین حال اگر جهانی شدن به صورت طبیعی خود پیش برود می تواند زمینه ساز حکومت جهانی باشد که اسلام آن را معرفی کرده است.

اینک به برخی از آیات و روایات در این باره اشاره می کنیم:

۱. ولقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر أن الارض یرثها عبادی الصالحون  آیه ۱۰۵ سوره انبیاء؛
و ما بعد از تورات در زبور داوود هم نوشتیم که حتما بندگان نیکوکار من ملک زمین را وارث و متصرف خواهند شد.

۲. وعد الله الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنهم فی الارض کما استخلف الذین من قبلهم و لیمکنن لهم دینهم الذی ارتضی لهم و لیبدلنهم من بعد خوفهم امنا…  سوره نور آیه ۵۵ ؛
خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند وعده می دهد که قطعا آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد همان گونه که به پیشینیان آنها خلافت روی زمین را بخشید و دین و آیینی را که برای آنان پسندیده پا برجا و ریشه دار خواهد ساخت و ترسشان را به امنیت و آرامش مبدل می کند.

۳. هو الذی أرسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و لو کره المشرکون سوره صف آیه ۹ ؛
او کسی است که رسول خود را با هدایت و دین حق فرستاد تا او را بر همه ادیان غالب سازد هر چند مشرکان کراهت داشته باشند.

در روایت آمده که حضرت علی علیه السلام هنگام تلاوت این آیه از یاران خود پرسید:
آیا این پیروزی حاصل شده است؟
گفتند: آری. حضرت فرمود: نه، سوگند به کسی که جانم به دست اوست، این پیروزی آشکار نمی شود مگر زمانی که هیچ آبادی روی زمین نماند مگر آنکه صبح و شام بانگ لا اله الا الله از آن به گوش رسد.

امام باقر علیه السلام فرمود:

همانا این پیروزی به هنگام قیام مهدی از آل محمد صلی الله علیه و آله خواهد بود، آن چنان که هیچ کس در جهان باقی نمی ماند مگر آنکه اقرار به رسالت محمد خواهد کرد.

 

جهانی شدن و جهانی سازی که اسلام معرفی می کند چه امتیازاتی دارد؟

همان گونه که اشاره شد، جهانی شدن و جهانی سازی و جهانی کردن که اسلام معرفی می کند با آنچه دیگران به تصویر کشیده و در صدد پیاده کردن آن هستند فرق اساسی دارد.
آنچه را که اسلام تصویر می کند از امتیازات خاصی برخوردار است که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
۱. حکومت واحد جهانی اسلامی، تحت رهبری افراد صالح و وارسته و شخصیت های برجسته دینی که معصوم از خطا و تالی تلو معصومند اداره می شود، و قانون خدا در آن جامعه حاکم است ولی حکومت واحد جهانی پیشنهادی غرب، تحت نظر و اشراف قدرتمندان و زورمداران و ستمگران است.

۲. از دید اسلام محور تمام امور در جامعه، خدا و احکام اوست، ولی در جهانی شدن و جهانی سازی غرب، محور، قوانین موضوعه بشری است.

۳. حکومت جهانی امام مهدی علیه السلام بر محور توسعه اخلاقی، اجتماعی، امنیتی استوار است در حالی که در حکومت جهانی غرب معنویت هیچ جایگاهی ندارد.

۴. توسعه علمی از ویژگی های حکومت جهانی امام مهدی علیه السلام است؛ در حالی که در عصر جهانی شدن غربی دانش پیشرفته در انحصار کشورهای خاصی است که این کشورها از انتقال آن به کشورهای دیگر جلوگیری می کنند.

۵. حکومت جهانی حضرت مهدی علیه السلام حکومتی است مبتنی بر آموزه های حیاتی و دینی، در حالی که جهانی شدن، پیامد و حاصل آگاهانه و ناآگاهانه پیشرفت های سیاسی، اقتصادی، فن آوری، در ارتباط با نظام سرمایه داری و سلطه طلبی است.

۶. حکومت واحد جهانی مهدی علیه السلام ولایی است و مشروعیت خود را از خدا دارد، که از ناحیه مردم نیز مورد پذیرش است، در حالی که جهانی شدن مشروعیت حکومت جهانی را از ناحیه مردم می داند آن هم با هزاران فریب کاری که در گرفتن آرای مردم به کار می گیرد.

۷. حکومت واحد جهانی حضرت مهدی علیه السلام بر مبنای حکمیت عقل است زیرا عقل انسان ها در عصر ظهور به کمال می رسد در حالی که حکومت، بر اساس جهانی شدن بر مبنای هواهای نفسانی و تمایلات حیوانی شکل می گیرد..
از امام باقر علیه السلام روایت شده که فرمود:

أذا قام قائمنا وضع یده علی رؤوس العباد فجمع بها عقولهم و کملت بها احلامهم؛

هنگامی که قائم ما قیام کند دستش را بر سر مردم می گذارد و عقول آنها را کامل و افکارشان را پرورش داده و تکمیل می کند.

۸. در حکومت واحد جهانی حضرت مهدی علیه السلام به خاطر توسعه ای که در دانش و عقل بشر پیدا می شود، تمامی ظرفیت های اقتصادی طبیعت کشف می شود و سرمایه به حد وفور در اختیار مردم قرار می گیرد و سیستم توزیع نیز درست عمل می کند. در حالی که در نظام های اقتصادی حاکم بر جهان، شکاف های اقتصادی وحشتناکی وجود دارد.

۹. طبق کلام امیرالمومنین علیه السلام در حکومت واحد جهانی حضرت مهدی علیه السلام مومنان به دور او اجتماع می کنند و از افراد فاسق و فاجر و کافر در آن حکومت اثری نیست، در حالی که در جهانی سازی غربی، مومنان واقعی جایگاهی ندارند و اطراف حاکمان و قدرتمندان را افراد هواپرست و لاابالی گرفته اند.

۱۰. در حکومت جهانی حضرت مهدی علیه السلام ستمگران و طاغوتیان و کارگزاران بد کیفر می شوند، زیرا حکومت حضرت بر اساس عدل و قسط اداره می شود ولی در عصر جهانی سازی و جهانی شدن درست قضیه به عکس است، به جنایتکاران لقب مصلح می دهند و عدالت خواهان را تروریست می نامند.

۱۱. پدیده جهانی، هر چند به سرعت در حال گسترش و پیشروی در عرصه های مختلف جهانی است ولی در عین حال امری مبهم، نارسا و پیچیده است.

ژان ماری گینو در این باره می گوید:

وضعیت اجتماعات انسانی در تجربه جهانی شدن با وضعیت شخص نابینایی قابل مقایسه است که ناگهان بینایی اش را به دست می آورد. رویارویی بی واسطه فرد با جهانی شدن دنیا سکر آور است.

در حالی که تصویر حکومت جهانی حضرت مهدی علیه السلام به روشنی در روایات و احادیث بیان شده و ویژگی ها و ساختار کارآمد و جامع نگری این حکومت، با دقت هر چه تمام تر، ترسیم و تبیین گشته است و هیچ گونه ابهام و کاستی در آن وجود ندارد.

۱۲. جهانی سازی غربی در حقیقت باعث تسلط غرت و آمریکا در عرصه های سیاسی و اقتصادی است و به دنبال خود ناامنی و رفتارهای خصمانه به همراه دارد.

چیزی که هیچ ملتی حاضر به پذیرش آن نیست، در حالی که اساس و برنامه اصلی حضرت مهدی علیه السلام گسترش و برقراری صلح و امنیت و آسایش و ریشه کنی ظلم و ستم، جنگ و خونریزی از جهان است.

همان گونه که قرآن می فرماید، ترس مردم به امنیت و آسایش مبدل خواهد شد، ولیبدلنهم من بعد خوفهم أمنا.

۱۳. جهانی شدن از نظر فرهنگی و اجتماعی، ادعای نزدیکی فرهنگ ها و جوامع را دارد، اما روشن است که – بر خلاف نظر مدعیان غربی – در جهان آینده یکپارچگی به وجود نخواهد آمد

و پس از تقابلی بنیادین، تمدنها و فرهنگ هایی نوین سر بر کشیده و چهره جهان را متحول خواهند ساخت و در نتیجه برخورد و تضاد تمدن ها و فرهنگ ها جهان را آبستن التهاب، تنش و ناامنی می کند،

در حالی که در عصر ظهور حضرت مهدی علیه السلام نشانی از اختلاف و کشمکش فرهنگی و سیاسی و حتی سلطه جویی تمدن ها و فرهنگ ها نخواهد بود،

و مردم با گزینش و انتخاب خود، آیین و فرهنگ واحدی را پذیرا خواهند شد و در سایه آن با آرامش و آسودگی خاطر زندگی خواهند کرد.

منبع : ۵۰۰ پرسش و پاسخ مهدوی، ماجد ناصر الزبیدی، مترجم مجید شمس آبادی، نشر موعود عصر،ص۳۹ ، ص ۴۰ تا ۴۴