در سحر سیزدهم ماه مبارک رمضان، از دریچه سحر برنامه دل آرام، حجت الاسلام و المسلمین دکتر ناصر رفیعی ما را میهمان آیه ۷ سوره مبارکه ابراهیم می کند.

وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ وَلَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ

شکر گزاری یکی از وظایفی است که قرآن از ما تقاضای انجام آن را دارد.
خداوند متعال در زمینه شکرگزاری مخلوقات، گله می کند و میفرماید: کم هستند، و سپس توصیه های متعددی در قرآن می کند و می فرماید که شاید که شاکر و سپاسگزار باشید.

هدف از شکرگزاری:
۱. حس تقدیر در خودمان که باعث غناء و اکتفا می شود.
یعنی لذت ببره شما از همین غذایی که داری میخوری، لذت ببری؛ اما اگر مدام ناسپاسی و گله کردی که این چیه؟! بقیه دارن چی می خورند. هیچ لذتی از این غذا نمی بری.
وقتی آدمی به داشته های خودش اکتفا کند، وقتی ببینی آنچه را که باید ببینی، دیگر غصه و حرص نمی خوری و احساس کمبود نمی کنی.

شکر زمانی اتفاق می افتد که ما نعمت را ببینیم. خیلی از اوقات ما نعمت ها رو نمی بینیم مثلا آقا میگوید: سلامتی نعمتی است سلامتی تاجی است بر سر انسان های سالم، که بیماران می بینند. انسان های سالم آن را نمی بینند.
یا امنیت را کشورهایی که ناامن هستند، متوجه می شوند.
و نداشتن حس کمبود در زندگی، همچنین لذت بردن از زندگی.

۲. یک نوع ادب است.
اصول همین است که تشکر کنی از کسی که به شما چیزی را داده است.
در واقع این حس ادب در انسان در مقابل نعمت هایی که خدا به انسان داده است.
یک کودک هم گاهی وقتی یک چیزی میدی، یک دست تکان می دهد.
براساس آیه ۷ سوره ابراهیم، شکرگزاری پُلی برای افزایش نعمت و افزایش ظرفیت درونی انسان است.
وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ
ظرفیت خود انسان افزایش پیدا می کند.
عزیزان انقدر این صفت شکر مهم است که خدای تبارک و تعالی در سوره اعراف وقتی می خواهد حربه های شیطان رو معرفی کند، می فرماید: شیطان چهار تا حربه دارد.

ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَیْمَانِهِمْ وَعَنْ شَمَائِلِهِمْ
وَلَا تَجِدُ أَکْثَرَهُمْ شَاکِرِینَ (آیه۱۷ سوره اعراف)

۱. یکی از جلو می آید.(امام باقر(ع): منظور از جلو یعنی امر آخرت را سبک جلوه می دهد.)
۲.یکی از پشت سر می آید.( امام باقر(ع): از طریق ثروت و فرزند(سنگینی دنیا) جلوه می کند.)
۳. از سمت راست می آید.(امام باقر(ع): از طریق دین حمله می کند.)
۴. از سمت چپ می آید.(امام باقر(ع): از طریق لذّات و شهوات حمله می کند.)
شیطان وقتی انسان را ناسپاس کرد وقتی شکر را از انسان گرفت طبعاً جاده برایش صاف میشود که آرام آرام انسان رو به کفر بکشاند.

۞ إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا (آیه ۱۹ سوره معارج)
إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا (آیه ۲۰ سوره معراج)
وَإِذَا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعًا(آیه ۲۱ سوره معراج)

برخی انسان ها مدام در حال حرص خوردن و ولع هستند؛ و تا یک گرفتاری پیدا می کنند جزع و فزع می کنند؛ و وقتی هم به آن ها چیزی می دهیم، دیگر منع می کنند و کمک نمی کنند.

۳. حقیقت شکر کردن.
در کتاب های اخلاقی علما و بزرگان حقیقت شکر را سه قسم بیان کردند.
۱. شکرگزاری زبانی
همین که الحمدالله،رب العالمین عالمین که گفته می شود،
مصداق شکرگزاری است. غذا که می خوریم و الحمدالله رب العالمین که می گوییم. و در روایت نیز داریم ااگر کسی با بسم الله الرحمن الرحیم و الحمدالله رب العالمین غذا را آغاز و پایانش را به اصطلاح با این ذکر انجام بدهد، شیطان از سر آن سفره دور می شود.
الحمدالله کما و هو اهله
ذکرخیلی بزرگی است و در روایت داریم ملائکه نمی توانند ثواب این ذکر را ثبت کنند، می گویند گفته شده: خدایا شکرت که آنقدر سزاواری. و الحمدالله علی کل حال
و نیز در دعاهایی هم که از ائمه معصومین علیهم السلام رسیده است، درآن همین حمد های متعدد دیده می شود.
بخشی از این حمد ها در دعای سحر پشت سر هم دیده می شود. البته حمد و شکر و مدح به همدیگر نزدیک است و یک تفاوت هایی دارد. آغاز سوره حمد میگوییم الحمدالله رب العالمین.
حمد در واقع اون ثنای الهی است مدح الهی است که صفت حمد برخاسته از شکر است.
۲.شکرگزاری قلبی: نعمت ها را از خدا بداند، نه از خود.
وجود مقدس امام صادق علیه السلام فرمودند: وقتی بنده ای به طور مثال بگوید: که اگر این آقا نبود بچه من می مرد.
این نوع یک شرک و ناسپاسی است، اگر خدا لطف نمی کرد این پزشک در اختیار من نبود بچه من می مرد.
یکی از مظاهر شکر اصلا شکر واسطه نعمت است. ولی در عین حال این شکر قلبی این است که انسان مثل حضرت سلیمان که خیلی خدا بهش قدرت داد ولی می گفت: هذا من فضل ربی
اما قارون می گفت: این ها را من بر اساس علم خودم به دست آوردم.

۳.شکرگزاری عملی: نعمت ها را در مسیر خود صرف کنیم.
قرآن خواندن یعنی شکرگزاری چشم، کمک به یک نیازمند یعنی شکرگزاری دست و با زبان کار خیرخواهی را مانند ایجاد صلح بین دو نفر برقرار کردن یعنی شکرگزاری زبان انجام دادن است.

أَنِ اشْکُرْ لِی وَلِوَالِدَیْکَ إِلَیَّ الْمَصِیرُ(آیه ۱۴ سوره لقمان)

در شکر اول و به ذات برای خدا است؛ ولی همین خدا می فرماید: از والدین هم تشکر کن. چرا؟ چون این پدر و مادر شما را بزرگ کردن مادر به شما شیر داد و کودکی شما را به بزرگی رساند؛ و همچنین پدر و تمام کسانی که واسطه آن نعمت را فراهم کردن.

در بعضی روایات داریم که افرادی را به سحرای محشر می آورند و میگویند: أَشکرتَ؟(آیا شکر کردی؟) میگوید:نعم! من همیشه میگفتم.
می گویند:نه! نکردی. میگه: من خودم همیشه شاکر بودم.
میگویند: نه. شکر واسطه نعمت رو به جا نیاوردی.
پزشک از شما طبابت کرد باید ازش تشکر میکردی.

حدیث: من لم یشکر المنعم من المخلوقین لم یشکر الله
اگر کسی از مخلوقی که واسط نعمتی بر او شده است تشکر نکند؛ گویی از خداوند تشکر نکرده است.

امام(ره) همیشه حتی در نطقی که در بهشت زهرا داشتند؛ میفرمودند: در سخنرانی ها ما، این کوخ نشینان این مردم اگر نبودند، ما الان یا در زندان یا بیرون و یا در تبعید بودیم.
مرتب به مسئولین تذکر می دادند.
نبی مکرم اسلام(ص) وقتی در زمان تبلیغ اسلام و آغاز اسلام بعضی از مشرکین مثلا به ایشان خوب برخورد می کردند، با اینکه مشرک بودند اما حضرت از آن ها یاد می کردند؛ ادب می کردند.
بعد از جنگ بدر فرمودند: اگر کسی را دست یافتید، نکشید.
گفتند: آقا چرا؟ فرمود:مثلا این آدم به ما یک خدمتی کرده است.
حضرت خدیجه کبری(س) را بعد از وفاتشان، مرتب پیغمبر(ص) از ایشان یاد می کرد، حس تقدیر.

 

 

برای دانلود سحر سیزدهم_زندگی با آیه ها بر روی لینک کلیک کنید.